تحلیل مفاهیم فطری دکارت بر پایه علم حضوری

author

سید هبت اله صدرالسادات زاده عضو هیئت علمی گروه کلام اسلامی، مجتمع ادیان و حکمت ، مجتمع جامع امام خمینی، جامعه المصطفی، قم، ایران

Abstract:

چکیده نظریه شناخت دکارت، در مواجهه با موج شک گرایی دوران خود و برای دفاع از سرمایه شناخت یقینی، بر اساس وجود مفاهیم فطری، پی ریزی شده است. در عین حال این مفاهیم، از حیث کمیت و کیفیت وجودی و نیز معیار شناسایی، دارای ابهاماتی است که باعث شده برخی، آن را فاقد انسجام بدانند. علم حضوری از ابتکارات فیلسوفان مسلمان است که از زمان فارابی تاکنون مورد توجه ایشان قرار داشته و در کتب مختلف، به ویژگی ها و مصادیق آن پرداخته شده است. در اهمیت و جایگاه آن، همین بس که توسط برخی از متفکران معاصر به عنوان مبنای معارف بشری معرفی شده است. از آنجا که علم حضوری، مورد توجه فیلسوفان غربی قرار نگرفته است لذا در آثار ایشان از جمله دکارت نامی از آن به میان نیامده است. این مقاله بر آن است تا اثبات کند که اولا علم حضوری، نقش برجسته ای در شکل گیری نظام معرفت شناسی دکارت ایفا کرده است اگر چه دکارت به آن توجه آگاهانه نداشته است و ثانیا مفاهیم فطری وی، قابل تطبیق بر مصادیق علم حضوری است و ثالثا در پرتو ارجاع مفاهیم فطری دکارت به مصادیق علم حضوری، ابهامات متعدد درباره این نظریه، قابل رفع است.

Upgrade to premium to download articles

Already have an account?login

similar resources

دکارت و مفاهیم فطری

مفاهیم فطری یکی از ارکان معرفت شناسی دکارت است . اما وی به این مطلب به صورت پراکنده و جسته گریخته پرداخته است، به طوری که موجب بروز برخی ابهامات شده و در نتیجه تفاسیر مختلفی از نظریه وی را در پی داشته است. در مقاله حاضر سعی بر این است با روشن ساختن ابهامات، تفسیری منسجم و سازوار و احیانا در برخی مواضع نو ارائه شود. مقاله علاوه بر مقدمه شامل 5 محور اصلی و یک نتیجه است. دکارت دو معنای مختلف برای ...

full text

علم حضوری و جایگاه آن در اندیشه دکارت

در این نوشتار، ابتدا ضمن تعریف علم حضوری اشاره مختصری به تاریخچه آن در آثار افلاطون و ارسطو کرده و در ادامه به اهمیت این بحث در اندیشه دکارت و نیز مصادیق آن در فلسفه وی می‌پردازیم. در نهایت نشان می‌دهیم که علم حضوری در واقع از زیربنایی‌ترین مباحث فلسفه دکارت است به گونه‌ای که می‌توان ادعا کرد تمام نظام فلسفی او بر آن استوار است.

full text

بررسی مفاهیم، اصول و روش دکارت در بنیان‌گذاری علم جدید

معمولاً دکارت را یکی از بنیان‌گذاران علم جدید می‌دانند. او با ابداع هندسة تحلیلی ماده را ممتد گرفت و با طرد تبیین غایت‌گرایانة ارسطویی تبیین مکانیکی را جایگزین آن کرد. دکارت با الهام از ریاضیات روشی را بنا کرد که بر طبق آن هر مسئلة علمی بر‌حسب اعداد و اشکال هندسی صورت‌بندی گردد. او معتقد بود که کلیة واقعیات جهان مادی در چهارچوبی هندسی قابل بیان است و اختلاف اشیا در چنین جهانی تنها به سبب حرکت آن...

full text

علم حضوری و جایگاه آن در اندیشه دکارت

در این نوشتار، ابتدا ضمن تعریف علم حضوری اشاره مختصری به تاریخچه آن در آثار افلاطون و ارسطو کرده و در ادامه به اهمیت این بحث در اندیشه دکارت و نیز مصادیق آن در فلسفه وی می پردازیم. در نهایت نشان می دهیم که علم حضوری در واقع از زیربنایی ترین مباحث فلسفه دکارت است به گونه ای که می توان ادعا کرد تمام نظام فلسفی او بر آن استوار است.

full text